کُهَن آباد، شهری به همین نام در جنوب شرق شهرستان آرادان استان سمنان.

شهر کهن آباد با مختصات جغرافیایى ۳۱ و ۵۳ طول شرقى و ۱۳ و ۳۵ عرض شمالى در ۹ کیلومترى شهرستان آرادان واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا‌ 843 متر است. ( پاپلی یزدی، ص۴۷۳ ). فاصله آن تا مرکز استان ۱۱۳ و تا پایتخت کشور ( تهران ) 117 کیلومتر است (سازمان مدیریت و برنامه ریزی ، ص۴). 

پیشینه تاریخی کهن آباد به حضور بخشى از اعراب عامرى ( از ایلات استان فارس) بر می گردد که به این منطقه  مهاجرت کردند، به همین دلیل  نام اولیه این روستا اُوبه عرب  نام داشت. و سپس به شمس آباد و بعد از آن به کهن آباد تغییر  یافت(  شاه حسینی ۱۳۹۳:۱۴۵  ). در سال های ۱۲۳۸ و ۱۲۳۹ ش (1276 و ۱۲۷۷ ق) مُلک کهن آباد در بلوک خالصه آرادان منزل ۱۵ خانوار طایفه عرب  بود که به رعیتی می‌‌پرداختند و نیز محل قشلاق اعراب خوار (گرمسار امروزی) بود ( میرزا ابراهیم، ص ۹ ؛ اعتمادالسلطنه، ص ۳۷۸؛ ناصرالدین شاه، ص ۲۲۲). به تدریج خانوارهایی از شهرستان‌های همجوار به کهن آباد مهاجرت کردند( شاه حسینی، ص۲۹ ). در اواخر دهه ۱۳۲۰ش، جزء دهستان آرادان بخش گرمسار قرار داشت. کهن آباد تا ۱۳۷۴ یکی از روستاهای دهستان یاتری/ یاطری بخش مرکزی شهرستان گرمسار محسوب می شد. با تأسیس شهرستان آرادان در ۱۳۹۰ دهستان کهن آباد به بخش  ارتقا یافت (شاه حسینی ۱۳۹۰ : ۹)، و مرکز آن (روستای کهن آباد) در ۱۳۹۲  به شهر تبدیل شد.

رزم آرا در ۱۳۲۸ ش، جمعیت کهن آباد را ۱۲۱۴ نفر گزارش کرد که در ۱۳۵۵ش جمعیت آن ۱۵۴۸ تن ثبت شده است ( مر کز آمار ایران، ۱۳۶۱). در سرشماری۱۳۶۵، دارای ۱۷۵۶ نفر در قالب ۳۸۵ خانوار جمعیت بوده است ( مرکز آمار ایران، ۱۳۶۸ص ۱۲ ). جمعیت این شهر در سال ۱۳۹۵، ۱۱۹۲نفر گزارش شده است. (مرکز آمار ایران سایت ).

مردم کهن آباد مسلمان و پیرو مذهب شیعه دوازده امامی هستند  و به آیین های مذهبی سخت پای بندند. زبان آنان فارسی است. اما افراد ایل الیکایی به گویش خاص خود تکلم می کنند که شاخه ای از زبان تبری است ( شاه حسینی ، ۱۳۸۳ :۷) . اقتصاد شهر کُهن آباد بر پایه کشاورزی به ویژه زراعت استوار است. آب آن از رودخانه حبله رود و چاه عمیق تأمین می شود. محصولات کشاورزی آن غلات به ویژه گندم ، جو ، پنبه و گیاهان علوفه ای به ویژه ذرت و یونجه است مهمترین محصولات زراعی آن محسوب می شود ( رزم آرا، ص ۱۸۸؛ مرکز آمار ایران ، ص ۸۲و ۵۲). 

شهر کهن آباد دارای مسجد جامع، حسینیه، بخشداری، شهرداری، مهد کودک، دبستان و دو مدرسه راهنمایی، خانه بهداشت، سالن ورزشی، خانه ورزش معلولان و جانبازان و امکانات تجاری و مالی است (مشاهدات نویسنده) .

کهن آباد در هشت سال دفاع مقدس یکی از روستاهای شاخص شهرستان گرمسار در تعداد شهدا ، اعزام داوطلبانه رزمندگان به جبهه های نبرد و کمک های مردمی  به شمار می رفت. در طول جنگ تحمیلی یکصد و پانزده تن از جوانان و نوجوانان این دیار به جبهه ها اعزام شدند. این شهر در هشت  سال جنگ ۲۳ شهید  تقدیم انقلاب اسلامی و میهن کرده است که در گلزار شهدای این شهر واقع در ضلع جنوبی آن مدفونند . از این تعداد ، پنج شهید بسیجی ، پنج ش اولین شهید کهن آباد سعید ابراهیمی است که در ۱۹ آذر۱۳۵۹در منطقه آبادان به شهادت رسید. همچنین در جوار گلزار این شهر ، گلزار شهدای گمنام قرار دارد . این شهدا در سال های ۱۳۶۵ ، ۱۳۶۲ و ۱۳۶۴  در مناطق عملیاتی شلمچه ، طلاییه و جزیره مجنون به شهادت رسیدند. مراسم تشییع شهید سید عباس طبائی از شهدای این شهر را انعکاس دادند. (اطلاعات، ص ۹؛ کیهان، ش...........، ص ۹). مراسم و یادواره های شهدا از سال های آغاز دفاع مقدس در این شهر برگزار شده است، از جمله یادواره شهید رضا عرب عامری ( اطلاعات ش......، ص ۴) . هر ساله یادواره شهدای کهن آباد در ایام سوگواری سید و سالر شهدای کربلا برگزار می شود. ( اطلاعات میدانی  و مصاحبه) در ۱۹ فروردین ۱۳۸۴   سه تن از شهدای گمنام دفاع مقدس که در سال‌های ۶۵ و ۱۳۶۲،۶۴ در جزیره مجنون، شلمچه (منطقه مرزی در غرب استان خوزستان) به شهادت رسیده‌اند، تشییع و پیکرشان در جوار گلزار شهدای این شهر به خاک سپرده شد (مشاهدات  نویسنده در محل گلزار شهدا).

مردم این شهر در چندین نوبت کمک های نقدی و جنسی خود را به جبهه ها ارسال کردند. مسجد جامع شهر مرکز جمع آوری کمک های مردمی بوده است . از میزان کمک های مردمی سندی در دست  نیست . اما کمک ها شامل  نان خشک معروف به چپاتی ، انواع میوه از جمله خربزه ، دام ، و انواع کنسرو و کمپوت و وسایل گرمایش و سرمایشی بوده است . همچنین یک نفر از رزمندگان این شهر به اسارت نیروهای عراقی در آمد و بعد از ۵۲ ماه و ۲۹ روز اسارت آزاد شد ( شاه حسینی،  ،1394ص۳۵۷).

 مآخذ:

محمد حسن خان اعتمادالسلطنه   ، مطلع الشمس ج۳،  به کوشش محمد پیمان ، تهران : پیشگام ، ۱۳۶۲ . محمد حسین پاپلی یزدی ، ، فرهنگ آبادیها و مکان های مذهبی کشور ، مشهد : بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی ۱۳۸۸ ، (چاپ دوم) . حسینعلی رزم آرا ، فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادی ها ) ، تهران : دایره جغرافیایی کشور ، ۱۳۲۹. سازمان  مدیریت و برنامه ریزی استان سمنان ، سالنامه آماری سال ۱۳۹۴ ، سمنان : ۱۳۹۵.  علیرضا شاه حسینی ،  کوچندگان سرزمین خورشید درخشان- درآمدی بر شناخت ایل الیکایی ، تهران: نقش بیان ۱۳۸۲. همو ،  آرادان سرزمین کهن  ، سمنان ، حبله رود ، ۱۳۹۰.دایره المعارف  ایل ها ، طوایف  و اقوام استان سمنان ، سمنان : حبله رود ۱۳۹۳. همو از دشت تا دشت ( نقش عشایر استان سمنان در هشت سال دفاع مقدس) به سفارش سازمان بسیج عشایری استان سمنان  ، سمنان : حبله رود ۱۳۹۴. مرکز آمار ایران، سرشماری اجتماعی اقتصادی عشایر کوچنده کشور – 1387 ، جمعیت عشایری دهستان ها کل کشور ( نشریه ش ۳)تهران : ۱۳۸۸. مرکز آمار ایران ، فرهنگ آبادی های شهرستان سمنان بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۶۵. تهران : ۱۳۶۷.مرکز آمار ایران فرهنگ آبادی های کشور ( بر اساس سرشماری آبان ماه ۱۳۵۵ ) جلد هفتم استان سمنان، شهرستان های دامغان، دماوند، سمنان، شاهرود، گرمسار و ورامین . تهران: ۱۳۶۱. میرزا ابراهیم، سفرنامه استر آباد و مازندران و گیلان، به کوشش مسعود گلزاری تهران: بنیاد فرهنگ ایران ۱۳۵۵.